Via Bank i FOZZ - o rabunku finansów Polski - Mirosław Dakowski, Jerzy Przystawa.
Fragmenty książki
Powiadomienie o przestępstwie
2 czerwca 1991, w gabinecie Ministra Sprawiedliwości RP złożone zostało następujące doniesienie:
Prof. dr hab. Wiesław Chrzanowski
Minister Sprawiedliwości
Prokurator Generalny R P
Warszawa
Przesyłamy do dyspozycji Pana Prokuratora Generalnego zgromadzone przez nas dokumenty i materiały, w ilości 290 stron ręcznie ponumerowanych, z których wynika, że :
Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami działają zorganizowane grupy przestępcze dokonujące systematycznej grabieży pieniądza, w szczególności dewiz wymienialnych, na szkodę Państwa Polskiego, a także innych podmiotów gospodarczych, krajowych i zagranicznych.
Na podstawie przedstawionych dokumentów można wnioskować, że grabież ta ma rozmiary osiągające kwoty wielu miliardów dolarów USA. Nie jest naszym zadaniem imienne wskazywanie osób odpowiedzialnych za ten proceder. Sadzimy, że jest to obowiązkiem Urzędu Prokuratorskiego. Z przedstawionych dokumentów wynika jednak niezbicie, że znaczny współudział w tym rozkradaniu Polski chociażby tylko poprzez brak właściwej kontroli i nadzoru - ma Ministerstwo Finansów R P. Jako obywatele tego kraju, którzy mają świadomość, że kradzież na ogromne skalę, dokonywana przez lata, może na dziesięciolecia rozstrzygnąć o losie Polski, czujemy się w obowiązku uczynić wszystko, aby było niemożliwym dalsze tuszowanie i przemilczanie tych spraw, aby fakt grabieży został ujawniony, a sprawcy i współwinni pociągnięci do odpowiedzialności. Oczekujemy poinformowania nas i opinii publicznej o krokach jakie w tej sprawie zostały, lub zostanę, podjęte przez Urząd Prokuratorski.
Mirosław Dakowski, WARSZAWA
Jerzy Przystawa WROCŁAW
Do wiadomości:
1. Prezydent RP, Lech Wałęsa
2. Prymas Polski, Kard. Józef Glemp
3. Premier, Jan K.Bielecki
4. Marszałek Sejmu, Prof.M.Kozakiewicz
5. Marszałek Senatu, Prof. A. Stelmachowski
6. Prezes NIK, Prof.W.Pańko
7. Przewodniczący Klubów Parlamentarnych
Jak widać z powyższego rozdzielnika kopie pisma doręczone zostały prawie wszystkim osobom i instytucjom, na których spoczywa bezpośrednia odpowiedzialność za losy kraju. Większość doręczonych dokumentów, z odpowiednimi listami, została również przesłana za granicę, do Watykanu oraz do Redaktora Kultury w Maisons-Lafitte we Francji. Przeważająca część owych 290 stron załączonych materiałów dotyczyła Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Nasze doniesienie zbiegło się w czasie z opublikowaniem w tygodniku Spotkania (nr. 20 z 29.05.1991 r.) artykułu Andrzeja Krasnowolskiego Komunistyczny skok na kasę, czyli kto zarobił na polskich długach? Artykuł ten zapoczątkował - najpierw bardzo nieśmiała, lecz stopniowo zataczająca coraz szersze kręgi - dyskusję na temat "Afery FOZZ" czy "FOZZ-gate". Sprawa stała się na tyle publiczna, że nie można jej już było dłużej ukrywać w zaciszu gabinetów, co w konsekwencji wymusiło opublikowanie raportu Najwyższej Izby Kontroli i przedstawienie go Sejmowi.
Chodzi nie tylko o FOZZ
Warto od razu zaznaczyć, że w odróżnieniu od artykułu w Spotkaniach, w naszym doniesieniu do Prokuratora Generalnego nie wymieniamy nazwy "FOZZ," ale poruszamy sprawę dużo szersza, mówimy o grabieży polskich pieniędzy na skalę wielu miliardów dolarów USA. Naszym zdaniem przedstawione Prokuratorowi Generalnemu dokumenty wskazywały na fakt zagrabienia wyprowadzenia za granicę kwot wielokrotnie, (co najmniej o rząd wielkości) wyższych od tych, które zostały oddane do dyspozycji FOZZ i których rozliczenia żądały kontrole NIK i innych instytucji (Urząd Ochrony Państwa, Prokuratura Generalna). Jak dzisiaj powszechnie wiadomo kontrole te domagają się rozliczenia kwoty ok. l miliarda dolarów. My natomiast usiłujemy zwrócić uwagę nie tylko społeczeństwa polskiego, ale przede wszystkim ludzi za Polskę odpowiedzialnych na fakt, że przepadły nam w tajemniczych okolicznościach sumy dziesiątki razy większe! O ile "Sprawa FOZZ", a więc jak się to enigmatycznie określa "nieprawidłowości" w funkcjonowaniu Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego i związanych z nim nierozliczonych kwot, z trudem bo z trudem, ale jednak przedostała się do mass-mediów i stała się przedmiotem jakiejś debaty, o tyle ta dużo większa sprawa, która określamy jako rabunek finansów Polski, pomimo naszych wysiłków, nadal zamknięta jest niczym Dżin w butelce i czeka na dzień, w którym zostanie uwolniona.
Gdzie są nasze oszczędności dewizowe?
Zwiastunem nadchodzącego uwolnienia może być fakt, że na początku stycznia 1992 r. Jan Krzysztof Bielecki, już jako ex-premier, podczas podróży do USA oświadczył publicznie, że zarówno Bank Handlowy S A jak i Bank PKO S A zagrożone są. bankructwem, gdyż zdeponowana w nich kwota około 6 miliardów USA, stanowiąca oszczędności dewizowe obywateli polskich, zużyta została na obsługę zadłużenia zagranicznego i że jeśli Skarb Państwa nie przyjdzie im z pomocą, to będ§ musiały ogłosić upadłość. Jest to pierwszy wypadek, kiedy opinia publiczna - nota bene nie polska, tylko amerykańska - dowiaduje się, że pieniądze, które Polacy zawierzyli swemu rządowi "dostały nóg" i nie ma ich w polskich bankach. Informacja ta została podana w uspokajającym tonie przez Gazetę Wyborcza nr 9 z 11-12 stycznia 1992 r. pod wymownym tytułem Nie ma strachu o dolary, a sama notatka dezawuowała wypowiedź byłego premiera.
Dług wewnętrzny
Jednakże strach pozostał: w przekazywanym nowemu premierowi "Raporcie o stanie państwa" figuruje pozycja pt. "Dług wewnętrzny państwa". Ten dług wewnętrzny oszacowany jest na 111 bilionów zł., przy czym od razu zaznaczono, że jest to kwota prawie na pewno zaniżona. Po paru tygodniach oceniono ja już na 160 bln zł. W tej sumie zawarty jest przede wszystkim dług wewnętrzny wobec tych, którzy swoje dewizy ulokowali w Banku PKO S A w kwocie ok. 6 miliardów dolarów USA. Obywatele jednak mogą spać spokojnie, bo zamiast dolarów Państwo Polskie ma już dla nich przygotowane .... obligacje dolarowe!! Ani z zagranicznych enuncjacji byłego premiera, ani z jego raportu o stanie państwa nie dowiadujemy się, jaka część tego długu wewnętrznego powstała, kiedy u steru władzy państwowej stali jego znakomici poprzednicy, a jakiej wielkości dług zaciągnął jego liberalny rząd. Mówi nam on tylko, że zadłużenie to powstało "w latach osiemdziesiątych". Możemy jedynie skonstatować smutny fakt, że premier nie odważył się poinformować o tej sytuacji wierzycieli wewnętrznych, a więc obywateli polskich, tak jakby sprawa ta nie ich dotyczyła. Oraz że prawdę tę również zataił przed społeczeństwem "pierwszy niekomunistyczny premier w Europie Wschodniej" Tadeusz Mazowiecki. "Wewnętrzny dług dewizowy" jest tylko fragmentem całości wewnętrznego zadłużenia państwa, które raport oszacowuje na ok. 10 - 11 miliardów dolarów.
Dolary poszły w las...
W połowie stycznia 1991 r. Polska była widownia fali strajków ogłoszonych przez Związki Zawodowe. Strajki te elita polityczna kraju komentowała w różny sposób. Rzadko jednak podawany był motyw zasadniczy: oto strajkowali wierzyciele rządu polskiego, którzy domagali się po prostu, aby były płacone weksle dłużne, aby uroczyste zobowiązania, były regulowane w jakimkolwiek rozsądnym terminie. I nie chodzi tu o to, że my wszyscy za mało zarabiamy, że zarabiamy dziesięciokrotnie mniej niż pracujący w innych krajach. Chodziło raczej o to, że domagamy się tego, co się nam należy w ramach spisanych i podpisanych różnego rodzaju umów o pracę, emerytalnych, o dostawy towarów itd, itp. Komuniści zredukowali wynagrodzenia za pracę do poziomu niespotykanego w krajach cywilizowanych, tymczasem nasze - jak się to mówi - "postkomunistyczne" rządy okazały się niezdolne do wypłacania nawet tych żałosnych zasiłków. Jednakże dług wewnętrzny w stosunku do tych, którzy powierzyli bankom państwowym swoje dewizy, posiada inny charakter i wymaga innej kwalifikacji moralnej. Jeżeli bowiem pracuję w fabryce, która wyprodukowała np. śmigłowce, agendy rządowe gdzieś tam te śmigłowce wyeksportowały a fabryce nie zapłacono za ten produkt ani grosza, to choć jest to rzeczywiście oburzające, skandaliczne i zasługujące na protest, a nawet strajk, zachodzi tu jednak wiele okoliczności łagodzących. Produkt mojej fabryki nie jest wyłącznie moją własnością, moje wynagrodzenie to zaledwie drobna część wartości wyprodukowanego towaru, w pozostałych kosztach ma przecież udział państwo i ono - jeśli za towar z jakichś względów nie zapłacono - ponosi stratę na równi ze mną. Kiedy jednak przynoszę do banku 1000 dolarów, które otrzymałem w spadku po cioci w Kanadzie, to sytuacja jest zupełnie inna: każdy dolar i każdy cent z tego tysiąca jest wyłącznie moją własnością i nikt nie ma do niego żadnego prawa. Państwo polskie w żaden sposób do powstania tych walorów się nie przyczyniło. Jeśli teraz ten bank (państwo), bez mojej wiedzy i zgody, przekaże gdzieś moje pieniądze i stanie się niewypłacalny, będzie to nadużycie zaufania, oszustwo czyli zwykłe przestępstwo. Oczywiście, ktoś może zauważyć, że posiadanie dewiz było kiedyś w ogóle zakazane, a więc, że posunęliśmy się daleko na drodze do cywilizacji. Zapewne tak. Ale przecież tamto państwo było państwem przestępczym, komunistycznym, które na każdym kroku gwałciło prawa człowieka i obywatela, a teraz chcemy mówić o innym państwie - obywatelskim, demokratycznym i cywilizowanym.
Niekompetencja czy metoda
Można, rzecz jasna, przypuścić, że nasi "postkomunistyczni" premierzy, Tadeusz Mazowiecki i Jan Krzysztof Bielecki, a w szczególności ich prawa ręka - Leszek Balcerowicz, przyjęli tę komunistyczną spuściznę nie zdając sobie sprawy z prawdziwego stanu rzeczy. W takim wypadku musielibyśmy im zarzucić całkowity niekompetencję i ignorancję w sprawach o podstawowym dla państwa znaczeniu. Niepodobna wprost uwierzyć, żeby kandydat do Nagrody Nobla w ekonomii, uczony z Harvardu, główny finansista Rzeczypospolitej mógł być aż tak niekompetentny. Jednakże alternatywa też nie jest porywająca: musielibyśmy przyjąć, że społeczeństwo zostało świadomie wprowadzone w błąd, że prawda o stanie finansów państwa została przed nim zatajona. I że dokonali tego ludzie, którzy wielokrotnie obiecywali nam, że teraz już będzie się społeczeństwu mówiło tylko prawdę. Istnieje przecież uzasadnione podejrzenie "błądzenia w nieświadomości". Nowy premier, Jan Ferdynand Olszewski, wyraził się na początku nowego roku, że gdyby zdawał sobie sprawę z tego, jak katastrofalny jest stan finansów państwa, to chyba by się nie zdecydował był, na przyjęcie tej zaszczytnej posady. Obiecał nam też, że niebawem przedstawi swój raport o stanie państwa. Wynika z tego, że premier Olszewski nie przecenia bynajmniej kompetencji albo prawdomówności swego poprzednika i nie jest wykluczone, że obraz jaki nam zaprezentuje będzie jeszcze czarniejszy niż w raporcie Bieleckiego.
Tajne przez poufne
W książce niniejszej przedstawiamy parę dokumentów, które posiadały oznaczenie: "tajne" albo "poufne". Rzecz jasna państwo obywatelskie, państwo demokratyczne też musi strzec swoich interesów i nie wszystkie sprawy, fakty i dane mogą być podawane do wiadomości publicznej. O tym, co ma być jawne, a co powinno zostać poufne, decydować musi wzgląd na bezpieczeństwo państwa. Obywatele identyfikują się z państwem wtedy, kiedy to państwo chroni ich interesy. Państwo komunistyczne niewiele przejmowało się interesem obywateli. Również nowe "postkomunistyczne" państwo zdaje się realizować jakieś inne cele, które przed społeczeństwem polskim są zatajane. Jakże inaczej można zrozumieć fakt, że pan Bielecki dopiero po opuszczeniu premierowskiego stołka i na dodatek za oceanem, dzieli się wiedza, że banki polskie są bankrutami, a oszczędności ludności już dawno Polskę opuściły? Jakże inaczej można zrozumieć fakt, że nikt z adresatów naszego "Powiadomienia o Przestępstwie" nie podziękował nam nawet za włożony trud i zwrócenie uwagi na to, co się dzieje z finansami państwa? Z milczenia wszystkich Wysoko Postawionych Czynników wyciągamy wniosek, że już prawie rok zastanawiają się, jak przełknąć tę żabę i nie nabawić się przy tym niestrawności.
Współwinni
W tej sytuacji uważamy, że interes społeczeństwa polskiego polega na tym, żeby wszystkie okoliczności rabunku finansów Polski zostały ujawnione, żeby społeczeństwo zdobyło się na wysiłek:
1. odsunięcia od władzy wszystkich, którzy czy to z głupoty i niekompetencji, czy ze złej woli, bądź brali udział w rabunku Polski, bądź swoimi działaniami, kłamstwami, zaniedbaniem swoich obowiązków do tego rabunku się przyczynili;
2. wymusiło na tych, którzy przy władzy pozostaną, podjęcie działań, które przynajmniej dalszy rabunek uniemożliwia.
Uważamy, że każdy, kto w tej sprawie milczy i ukrywa swoja wiedzę o faktach, staje się w istocie wspólnikiem tych "zorganizowanych grup przestępczych", o których piszemy w naszym doniesieniu do Prokuratora Generalnego RP.
(...)
Państwo bez księgowości
Michał Falzmann był dobrze przygotowany do podjęcia tematu "FOZZ". Prawie codziennie na biurku jego szefa. Anatola Lawiny, ładowały kolejne, obszerne Notatki służbowe, w których Michał referował wyniki swoich dochodzeń, wnioski i wskazywał kierunki dalszego śledztwa. Już w pierwszych dniach pracy odkrył chaos w dokumentacji finansowej państwa - to wszystko, co później Tygodnik Gdański ujawnił w artykułach Państwo bez księgowości (TG z 16 czerwca 1991) i Rekiny finansjery (TG z 23 czerwca 1991). Falzmann od początku nie wahał się wskazywać, kto jest odpowiedzialny za ten stan rzeczy. W Notatce służbowej nr l z 5 kwietnia 1991 r. czytamy:
Odpowiedzialnymi za dokumentację dotycząca zadłużenia Polski byli lub są nadal rzeczywiści wiceministrowie Ministerstwa Finansów: Sawicki, Kawalec, Gadomski, Boniuk, Rejent, Link, Napiórkowski, Wróblewski, Balcerowicz, Podsiadło. Osoby wymienione powyżej i inne, odpowiedzialne za prowadzenie spraw związanych z wojskiem, a w szczególności z wywiadem i kontrwywiadem (m.in. z Departamentu Obrony Ministerstwa Finansów), osobiście mi nie znane, doprowadziły z rozmysłem i celowo do bałaganu w Ministerstwie Finansów tak, aby usunąć odpowiedzialność za brak dokumentacji w prowadzeniu operacji finansowych zadłużających Polskę (...)
Potem następują informacje, gdzie są lub gdzie należy szukać dowodów potwierdzających postawione zarzuty. W dalszej części Notatki Falzmann zapisał:
Istnieje trwały błąd w konstrukcji tworzenia statystyki państwa i finansów pozwalający na wielokrotne ewidencjonowanie tych samych wielkości kosztów i sprzedaży, a to w ten sposób, że zysk zamieniany jest w statystyce państwa w koszt. Błąd ten umożliwia łatwe fałszowanie ksiąg przedsiębiorstw handlu zagranicznego (dowód - kontrola prowadzona przez podpisanego z ramienia Izby Skarbowej w Warszawie w CHZ Budimex). Sfałszowane księgi są wielokrotnie (rok po roku) uznawane za rzetelne przez biegłych księgowych (...)
Notatkę kończy wskazanie osób i instytucji, z którymi należy odbyć rozmowy. Następnego dnia Michał Falzmann przeprowadził rozmowę z prezesem Narodowego Banku Polskiego, Grzegorzem Wójtowiczem. W Notatce służbowej nr 2 dostarczonej 8 kwietnia przedstawił m.in. następujące wnioski z tej rozmowy:
(...) Nie były przeprowadzane kontrole NBP nad prawidłowością rejestrowania w BH lub w innych bankach, zaciąganych i spłaconych długów i stad z kwoty 11 mld USD (Klub Londyński) część mogła być skupiona po 46 centów za 1 dolara długu, co powodowało zanikanie wierzytelności z ksiąg kontrahentów zagranicznych lub ich przesunięcie w ciężar rezerw, a w księgach polskich nadal pozostają jako nie spłacone zobowiązania (...) Praktycznie nie istnieje nadzór bankowy ani kontrola banków przez NBP. Całość dokumentacji dotyczącej zadłużenia, jego obsługi, spłaty miał przejąć FOZZ, ale nigdy to się nie stało (...)
Jak się obsługuje polski dług?
Z notatek służbowych i z zapisków prywatnych Michała Falzmanna można wyciągnąć wniosek, że jego pojawienie się w Najwyższej Izbie Kontroli i szybkość, z jaką się posuwał, musiała być czymś w rodzaju "tornado", że w instytucjach, w których przeprowadzał badania: w Ministerstwie Finansów, w Narodowym Banku Polskim, Banku Handlowym S A, Banku PKO S.A., w FOZZ, w firmach z nimi powiązanych jeszcze się z czymś podobnym nie zetknięto. W ciągu kilku dni Falzmann przeprowadził dziesiątki rozmów, poczynając od prezesów NBP czy BH, poprzez dyrektorów departamentu w Ministerstwie Finansów, po księgowych i pracowników Urzędu Ochrony Państwa, z których wyłania się dokumentacja i potwierdzenie precyzyjnego rabunku państwa polskiego, o którym pisał w swoich artykułach w CDN. Jak to się dzieje, że istnieje taka instytucja jak Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego, a dług polski lawinowo wręcz powiększa się? W Notatce służbowej nr 3 z 9 kwietnia zapisał, iż od dyrektorów Departamentu Współpracy z Zagranicy i ich doradców otrzymał informację, że:
Dług polski wynosi 46 mld USD, z czego 12 mld dla Klubu Londyńskiego jest nie spłacane od 1981 roku (wierzytelność sprzed 26.03.1981 r.), natomiast Klub Paryski jest nie spłacany od 1.01.1984 r. Nic nie jest rejestrowane w zakresie spłat. Przychodzą potwierdzenia o dokonaniu cesji, ale z punktu widzenia formalno-prawnego dług nie jest spłacany (...).
Dalej Michał Falzmann zwraca uwagę swoich przełożonych, że dług polski, który powinien być rejestrowany prawie w całości w Banku Handlowym został stamtąd wyksięgowany:
Bank Handlowy S A dlatego obciążył długiem Skarb Państwa (rejestracja na kontach pozabilansowych), bo stracił wiarygodność w EWG i USA.
Michał Falzmann na razie pisze o utracie wiarygodności. W pierwszych dniach swojej pracy jeszcze nie odkrył, że Bank Handlowy jest bankrutem, a fakt ten pozostaje od lat ukrywany. Dotrze do tego później. W tej chwili odkrywa tropy prostych i wyrafinowanych metod rabunku Polski. W tej samej notatce (nr 3) podaje liczne przykłady procedur, w wyniku których rósł dług polski ( Banku Handlowego), a korzyści odnosili ludzie manipulujący tymi procedurami. Na szczególna uwagę zasługuje następujący fragment, opisujący takie oto piętrowe kombinacje:
(...) handel z filią Polimex-Cekop poprzez wywóz nie sprzedanych maszyn do filii za granica (eksport), kupno tych samych maszyn przez PC centrala, eksport do filii, i tak trzy r a z y, co generuje dług kupiecki do spłaty przez BH, a poprawia wyniki Polimex-Cekop. Jest to możliwe przy zdegenerowanej statystyce, księgowości i niskim morale pracowników bojących się utracić pracę w handlu zagranicznym.
Sposoby utraty pieniędzy przez społeczeństwo
Zdobyte w trakcie dochodzenia dowody i materiały, bogate doświadczenie z poprzednich kontaktów z takimi firmami jak: Universal, Budimex czy Elpol, rozmowy z dziesiątkami wysokich urzędników finansowych państwa - pozwoliły Michałowi Falzmannowi już 11 kwietnia 1991 r. sformułować i przedstawić w obszernej Notatce służbowej nr 4, gruntowny obraz grabieży Polski. Notatkę tę zatytułował:
W sprawie źródeł utraty pieniędzy, w wysokości około 46 mld USD, przez społeczeństwo polskie w ramach tzw. zadłużenia zagranicznego
Notatka ta zaczynała się od stwierdzenia:
W latach 1939-1991 na terytorium polskim działają organizacje związane z finansowaniem wojska, służb specjalnych i gospodarki, która im służy. Wynikiem działania tych organizacji są następujące efekty:
1. wielokrotne zapłacenie zaciągniętych w imieniu Polski długów,
2. rozbicie statystyki Państwa i statystyki finansów Państwa,
3. korupcja i kradzież przy obsłudze wyżej wymienionej gospodarki.
Potem Falzmann rozwinął to stwierdzenie przedstawiając schematy wytwarzania dochodów (1), technik ich wydatkowania (2) oraz sposobów ukrywania marnotrawstwa i kradzieży (3). Michał Falzmann wskazywał na trzy podstawowe schematy "uzyskiwania dochodów w walutach wymienialnych":
umowy o kredyty,
umowy o dostawy,
umowy o sprzedaż polskich dostaw do filii zagranicznych.
Umowy o kredyty
Bank Handlowy S A zawierał różnego rodzaju umowy kredytowe z bankami zagranicznymi: jedna z form były tzw. akredytywy, czyli blokowanie w banku zagranicznym określonych kont ze wskazaniem przedsiębiorstwa zagranicznego, któremu należało zapłacić za dostawę dla określonego polskiego nabywcy. Jeżeli taka umowa została zawarta wadliwie, to wtedy powodowała lawinowa utratę pieniędzy. Wadliwość umowy mogła polegać na tym, że zgodzono się na wyższe oprocentowanie kredytu niż to, jakie można było realnie uzyskać na rynku; że uzyskano krótszy okres karencji, krótszy okres spłaty; że jako biorcę pieniędzy wskazywano firmy bankrutujące (np. Fergusson) albo jakaś firmę "obozu socjalistycznego". Za każdą taką wadliwą umową kredytową, która sama w sobie była powodem strat finansowych, szły łapówki dla pośredników przy jej zawieraniu.
Umowy o dostawy
Centrala Handlu Zagranicznego wspólnie z przedsiębiorstwami krajowymi, zawierała rozliczne umowy o dostawy z przedsiębiorstwami zagranicznymi. Schemat działania: pracownicy CHZ zawierali kontrakt w ten sposób, żeby przy realnej wartości dostawy, wynoszącej na rynku zachodnim np. 5 mln USD, otrzymać od przedsiębiorstwa fakturę na 10 mln USD. Wówczas zasadnicza część nadwyżki fakturowej osadzano za granica, dzieląc to odpowiednio pomiędzy dostawcę i CHZ, a drobne sumy w przedsiębiorstwie krajowym (orientującym się przecież w realnej wartości dostaw), dla zamknięcia ust decydentom i trwałego ich związania z uczestnikami przestępstwa.
Umowy o sprzedaż dostaw
Odrębny proceder był stosowany przy sprzedaży towarów do filii zagranicznych. Wówczas PHZ-y uzyskiwały faktury na kwoty dużo niższe od realnej wartości towaru, a różnica lokowana była za granica. Do szczególnie wyrafinowanych sposobów rabunku państwa należały takie, jak np. opisany w Notatce służbowej nr 3 przykład "Polimex-Cekop", gdzie operacja import - eksport do filii oraz re-export powtarza się trzykrotnie. Nie trzeba dodawać, że przy tego rodzaju operacjach importowo-eksportowych same dostawy towarów były całkowicie zbędne: wystarczył ruch papierów i .... pieniędzy. Te "procedury" albo raczej ten proceder - należy o tym pamiętać - uprawiane były systematycznie i przez dziesiątki lat. W ten sposób narastał, kumulował się dług polski, gdyż - by użyć zwrotu Falzmanna - tempo osiągania dewiz było niższe od tempa ich wydawania
Maskowanie strat
Fakt ten był skutecznie maskowany i ukrywany zarówno przed opinia publiczna jak i nie wtajemniczona częścią elit władzy. Do tego celu stosowane były różne techniki i procedury.
1. Spłacanie wydatków dewizowych oderwane było od źródła, jakim są wpływy, poprzez wyrafinowany system "przeliczników" i przechodzenie w rozliczeniach ze złotówek na wyimaginowane "złote dewizowe"; te z kolei przeliczane były na dolary. Przy czym stosowano system przeliczników zarówno zmiennych, jak i różnych, w zależności od tego, w która stronę przeliczenia były wykonywane.
2. Instytucje takie jak NBP, MF czy MHZ każdorazowo udzielały tzw. zgody na zakup, lub kredyt, przyznając limity korzystania z kont dolarowych, gmatwając się w efekcie w umyślnie stworzonym systemie wskaźników, przez co rozmyślnie utraciły (Falzmann to podkreślał) kontrolę nad strumieniem pieniądza.
3. Umów o kredyt i jego zwrot nie zawierano tak, żeby przedsiębiorstwo, które otrzymało dostawy, musiało je spłacić. Z reguły zadłużenia spłacały inne przedsiębiorstwa, które akurat były w posiadaniu dewiz. Działo się to tak, że odbierano im dewizy, a w zamian wypłacano fikcyjne sumy limitów złotych dewizowych czy złotówkowych. W ten sposób następowało dalsze oderwanie źródła wpływów od wydatków i gmatwanie rozliczeń.
4. Fabrykowano wreszcie zbędne dowody i przepisy, a także instytucje, których zadaniem było wykorzystanie chaosu informacyjnego. Przykładem takiej instytucji był, wg Falzmanna, właśnie Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego.
5. Wydatkowano ogromne sumy na opłacanie łańcucha pośredników i agentów, na zakupy zbędnych towarów i usług, które, aczkolwiek kupowane w celach handlowych lub produkcyjnych, nigdy się nie zamortyzowały lub nie zrównoważyły wydatków.
Cui prodest?
W kolejnej części tej Notatki służbowej, która jest de facto memoriałem o metodach i technikach grabieży kraju, Michał Falzmann wskazuje beneficjentów tych przestępczych działań:
(...) Pierwsza grupa, to wysocy urzędnicy państwa z Ministerstwa Handlu Zagranicznego (MHZ), Finansów (MF), Narodowego Banku Polskiego (NBP) i, pomocniczo, z Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, technicznie decydujących zawarciu obu typów transakcji: o kredyt i o dostawy. Ta grupa przechwytywała prawie wszystkie "korzyści" z transakcji poprzez zawłaszczenie nieewidencjonowanych sum w statystyce Państwa. "Korzyści" te, prawdopodobnie, były w 80% konsumowane jeszcze przed zawarciem umów o transakcję (!). Druga grupa to decydenci z przedsiębiorstw, CHZ-ów i drugoplanowi decydenci z MHZ, MF i NBP technicznie wykonujący oba typy transakcji. Często ich podpisy będą figurować na umowach o kredyt czy dostawy, ale tu skala zawłaszczonych sum prawdopodobnie mieści się w granicach marży pośrednika od 3% do 20% wartości transakcji. Trzecia grupa to pracownicy zachodnich przedsiębiorstw i banków, którzy otrzymali tzw. "prowizję" za pomyślne załatwienie nieuczciwych transakcji. Czwarta grupa to banki i przedsiębiorstwa zachodnie, które otrzymały ok. 50% "korzyści" z transakcji. Piąta grupa to podmioty gospodarczo-urzędnicze z obozu państw związanych z ZSRR i samego ZSRR, które trzeba traktować jako głównych kredytobiorców, kredytów zaciągniętych w ich interesie przez stronę polska, bez umów wymaganych prawem. Szósta grupa to polskie organizacje militarne, które były konsumentem wielu dóbr, usług i pieniądza.
Co należy zrobić
Notatkę-memoriał kończy rozdział 4:
(...) Podsumowanie i wnioski:
Kradzież i marnotrawstwo dały między innymi ten efekt, że dług polski wynosi na 1991.03.31 około 46 mld USD. Korzyści osiągnęły trzy grupy instytucji: a) w Polsce, b) w krajach Zachodu, c) w krajach związanych z ZSRR i samym ZSRR. Równolegle z instytucjami korzyści osiągnęli pracownicy obsługujący te transakcje. Należy wszcząć dochodzenie w sprawie o zorganizowana kradzież pieniądza na szkodę:
Skarbu Państwa reprezentowanego przez MF, NBP, HWzZ,
Banku Handlowego SA,
Przedsiębiorstw eksportujących do EWG, USA,
Kanady, Japonii, Podmiotów zagranicznych,
Skarbów Państw w zakresie tzw. długu wobec Klubu Paryskiego,
Banków skupionych w tzw. Klubie Londyńskim,
Społeczeństw tzw. ZSRR.
Należy usunąć natychmiast ze stanowisk w MF, MWzZ, NBP, BH, Przedsiębiorstwach HZ osoby, które podejmowały decyzje w sprawach importu lub kredytów. Należy natychmiast przystąpić do rozliczenia i weryfikowania wszystkich umów (nawet tych, które zostały spłacone) o udostępnienie Polsce kredytu, obojętnie w jakiej formie. Należy natychmiast uruchomić jeden ośrodek obliczeniowy, w którym zostaną zarejestrowane wszystkie transakcje wiążące się z przekazywaniem dóbr, usług i pieniądza poza granice kraju lub z zagranicy. Po wykonaniu prac z punktów poprzednich należy wystąpić na drogę wiodącą do arbitrażu międzynarodowego o zwrot niesłusznie osiągniętych korzyści przez ZSRR i kraje satelickie, kraje EWG, USA, Kanadę, Japonię. Należy, po wykonaniu wymienionych prac, zwrócić się o współdziałanie do międzynarodowych organizacji ścigających złodziei lub egzekwujących zwrot zagrabionego mienia. W celu zsynchronizowania pracy wielu agend rządowych, prokuratur, sądów, wojska, policji, należy zwrócić się, z pominięciem obecnego parlamentu, o wydanie dekretu w sprawie tzw. polskiego długu, trybu i form ustalenia powstania zadłużenia oraz osób i instytucji odpowiedzialnych za ten stan; sposobów likwidacji zadłużenia i odzyskania utraconego mienia.
Rekiny finansjery
Notatniki Michała Falzmanna pełne są nazwisk osób czynnie zaangażowanych w operacje finansowe państwa. Rzuca się w oczy "karuzela stanowisk", a więc, że jak to wielokrotnie podkreśla - osoby odpowiedzialne z Banku Handlowego S A, Narodowego Banku Polskiego, Ministerstwa Finansów stale przemieszczają się pomiędzy tymi instytucjami. Te same osoby w różnych układach i kombinacjach - zawierają kontrakty, wydają dyspozycje, następnie zasiadają w instytucjach kontrolnych, radach nadzorczych, a nawet zagranicznych firmach, audytorskich którym zleca się kontrole ksiąg finansowych państwa i banków. Z inspiracji Michała Falzmanna, w kilka miesięcy później, sprawę tę opisał Adam Derewicz w Tygodniku Gdańskim (nr 25 z 23.06.1991 r.) w artykule pt. Rekiny finansjery:
(...) Co najmniej od dwóch dziesięcioleci polskimi finansami zarządza ta sama grupa ludzi. Panowie ci (panie są tu w zdecydowanej mniejszości) zmieniają tylko biurka i gabinety w Ministerstwie Finansów, w starych i nowo tworzonych bankach, w zagranicznych przedsiębiorstwach handlowych i bankowych. Czasem, na krótko, ładuję w takich firmach jak PZU, Państwowy Monopol Loteryjny, czy Warta. Zasiadają w zarządach, radach nadzorczych dyrektoruję i prezesuję. Tu rok, tam dwa i zmiana. Karuzela stanowisk kręci się... Ostatnio grupa żadnych wiedzy bankowców udała się do USA pod kierownictwem Mariana Krzaka - do "wczoraj" szefa PKO BP, poprzednio ambasadora PRL w Wiedniu, a jeszcze wcześniej (1981-83) wiceministra i ministra finansów (...) Poprzednicy i następcy Mariana Krzaka, ci z lat 70-tych (Jędrychowski, Kisiel), wypadli już dawno z karuzeli, ci z 80-tych nadal reprezentuję polskie interesy za granica: Stanisław Nieckarz w Biurze Radcy Handlowego w Budapeszcie, Bazyli Samojlik w Waszyngtonie, Andrzej Wróblewski, as partyjnego zespołu naprawiaczy u sekretarza KC Gorywody (dodajmy: poprzednik Balcerowicza na stanowisku Ministra Finansów), prezesuje spółce Nywig, której powiązania z FOZZ-em wyjaśni, miejmy nadzieję, prokuratorskie dochodzenie. Nie gorzej radzę sobie dyrektorzy departamentu zagranicznego Ministerstwa Finansów. Obecny dyrektor Jan Boniuk już się chyba na wyjazdy nie załapie - ów "wojenny" I sekretarz egzekutywy w MF zaliczył zresztą 5 lat Waszyngtonu (Członek Rady Nadzorczej FOZZ). Ale jego poprzednicy Zawadzki, Karcz, zmęczeni pracę ministerialne, a poprzednio prezesowaniem w Warszawie zarządzają dzisiaj filiami zagranicznymi naszych banków: pierwszy we Frankfurcie, drugi w Tel Avivie. Swoje firmy w kraju zostawili zresztą w dobrych rękach: nowemu szefowi Banku Handlowego S A Cezaremu Stypułkowskiemu sekunduje wiernie Antoni Sala, były sekretarz bankowej POP. Marian Kanton, ostatni I sekretarz "z przydziału" prezesuje PKO S A w Warszawie, mając w swoich zagranicznych filiach - oprócz pana Karcza równie zasłużonych dla partii i finansów kolegów: Szewczyka w Nowym Jorku i pana Dachmana (też byłego "pierwszego") w Chicago. Stara wypróbowana kadra tworzy nowe banki. Bogusław Kott, były dyrektor nie istniejącego już departamentu handlu zagranicznego Ministerstwa Finansów, to twórca BIG Banku S A, pan Gawłowski (były pracownik dep. rolnictwa MF, KC PZPR i Komisji Planowania) dowodzi Bankiem Gospodarstwa Krajowego a towarzysz Szwarc, były dyrektor Impexmetalu, prezesuje Bankowi Rozwoju Eksportu. Przykład idzie z góry. Czegóż wymagać od innych, skoro w pokojach na Świętokrzyskiej obok Balcerowicza nadal zasiada Andrzej Podsiadło, minister "z klucza" PZPR. Nad bankami opiekuńcze skrzydła roztacza Narodowy Bank Polski z wieloletnim członkiem przeróżnych rad nadzorczych m.in. Banku Handlowego S.A. oraz FOZZ Grzegorzem Wójtowiczem na czele. Doradza mu też nie byle kto, bo Jan Wołoszyn, były wiceprezes wiecznie splajtowanego BH S A, również członek Rady Nadzorczej nieszczęsnego FOZZ...
P S. Listę zasłużonych dla finansów państwa można by ciągnąć długo. Ograniczamy się tutaj tylko i wyłącznie do grupy luminarzy związanej z obrotem finansowym z zagranica, "FOZZ gate" ich pierwszych wywoła do tablicy.(...)
Podkreślamy raz jeszcze: nazwisko Michała Falzmanna, które po jego śmierci zaczęło się pojawiać w środkach masowego przekazu, wiąże się stale z "afera "FOZZ "czy "FOZZ-gate". Zwróćmy więc uwagę na fakt, że w jego Memoriale - Notatce nr 4 - sprawa FOZZ pojawia się tylko raz jeden, natomiast sam Memoriał traktuje sprawę całościowo, mówi o zjawisku długu polskiego, o rabunku finansów państwa. W tym Zjawisku słowa FOZZ, rzecz jasna pominąć niepodobna.
O nadzwyczajne śledztwo
W dniu 16 kwietnia 1991 r. Michał Falzmann kieruje do Anatola Lawiny pismo:
Notatka służbowa w sprawie informacji udzielonych przez likwidatora Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego.
W dniu 3.01.1991 r. Minister Finansów wręczył Ob. Jerzemu Dzierżyńskiemu powołanie do pełnienia funkcji likwidatora Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Na podstawie art. W ust. 1 pkt 2 Ustawy z 14 grudnia 1990 r. o zniesieniu i likwidacji niektórych Funduszy (Dz.U.Nr 87 poz. 517) obowiązkiem likwidatora było sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji. W dniu 1991.04.15 przeprowadziłem rozmowę z likwidatorem i główny księgowa FOZZ w likwidacji i uzyskałem informacje:
1) ustalony przez komisję Ministerstwa Finansów, plan kont nie został zatwierdzony i wprowadzony do stosowania w jednostce,
2) spisy z natury rozrachunków i stanu majątkowego są niepełne,
3) są luki w dokumentacji.
Powyższe oznacza, że po upływie 3,5 miesiąca działania likwidatora nadal nie został wypełniony przez niego ustawowy obowiązek sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji.. Ponadto likwidator poinformował , że umieszczono poza granica 300 mln USD oraz spowodowano 2,5 bln zł zobowiązań Skarbu Państwa. Z rozmowy wynikało, że naruszono: prawo bankowe, dewizowe i kodeks cywilny poprzez niezgodne z prawem przesyłanie pieniędzy za granicę oraz lokowanie ich w celu zakupu długów polskich poza umowami o restrukturyzacji polskiego zadłużenia. Likwidator uważa, że fakt naruszeń prawa powinna wykryć kontrola NIK i powiadomić organy ścigania. Wniosek: Należy powiadomić Prokuraturę Generalna i Prezesa Rady Ministrów o braku nadzoru nad działalnością likwidatora przez Ministra Finansów oraz o spowodowanie strat w znacznym wymiarze w majątku Skarbu Państwa.
(...)
Falzmann akt drugi
Główny specjalista w Zespole Analiz Systemowych NIK - Michał Tadeusz Falzmann nie miał wątpliwości co do ogromu i niebezpieczeństwa zadania, którego się podjął. W Notatce służbowej nr 9, dostarczonej szefowi 28 kwietnia 1991 r. informował m.in.:
(...) W dniu 1991.04.18 przeprowadziłem rozmowę z dyrektorem Departamentu Kontroli Skarbu Ministerstwa Finansów - i uzyskałem informacje, że:
O wyrzuceniu mnie z Izby Skarbowej w związku z kontrola w Przedsiębiorstwie Handlu Zagranicznego Universal, która ujawniła operacje polegające na bezzasadnym przekazywaniu pieniędzy na prywatne konta w Szwajcarii, a jednocześnie z tworzeniem dużej ilości dokumentów dezinformujących o faktycznych źródłach pieniędzy, które przeprowadzałem wespół z komisarzem Linsenmannem, zadecydowali razem lub oddzielnie albo wiceminister Sawicki albo wiceminister Napiórkowski (...) ( W marcu 1992 Napiórkowski aresztowany został wraz ze wspólnikami przez tajne służby niemieckie oraz CIA i FBI pod zarzutem próby przemytu broni do Iraku - w tym zapalników do bomb jądrowych, na sumę 96 milionów dolarów - Operacja "Żądło" - przyp. red.). Według posiadanych przeze mnie informacji, których źródła nie mogę ujawnić, jak również nie mogę kwestionować wiarygodności tej informacji jak i informatorów wynika, że D. Przywieczerski jest rezydentem KGB, a Universal praktycznie w całości służy tej rosyjskiej organizacji.
Białe myszki
Z notatek Falzmanna:
(...) W dniu 1991.04.19 uzyskałem informację od dyrektora Biura Interwencji Senatu, pani Zofii Romaszewskiej, że należy wątpić czy kraje EWG poprą polskie wysiłki zmierzające do ujawnienia winnych kradzieży pieniędzy w ramach zadłużenia Polski. W swoim poufnym sprawozdaniu z pracy w NIK pisze więcej: (...) 19 kwietnia 199J dyrektor Biura Interwencji Senatu Zofia Romaszewska, w obecności pracowników: (...) oświadcza, że nie podejmie żadnych działań w tej sprawie. 17 kwietnia 1991 r. dyrektor Zespołu Analiz Kancelarii Prezydenta RP, Dorn, oświadcza w obecności świadka, że jeśli Polska nawet nielegalnie skupiła dług, to jest to w porządku. Stawiam wniosek do dyr. Lawiny o konieczności powiadomienia Prokuratury Generalnej i prezesa Rady Ministrów o braku nadzoru nad działalnością likwidatora FOZZ, a co za tym Idzie spowodowanie strat w znacznym rozmiarze w majątku Skarbu Państwa z winy ministra finansów. Dyr. Lawina wzywa mnie do prywatnego mieszkania pracownika NIK (...) i publicznie mi wymyśla. 21 kwietnia 1991 dowiaduję się, że zastępca dyrektora Lawiny - Bratkowski Andrzej pracuje jako doradca wicepremiera Balcerowicza ... 23 kwietnia 1991 uzyskuję informację, że Janina Chim prowadzi tę same działalność we własnej spółce "TRAST" w siedzibie Universalu. Gdy to mówię, Lawina oświadcza mi, że widzę białe myszki i żebym mu głowy nie zawracał.
(...)
Dolary, kantory
Notatnik Falzmanna pęcznieje od nazwisk, numerów, dat, liczb i faktów. Znajduje to odbicie w kolejnych notatkach służbowych.
Z data 9 maja sporządza Notatkę służbową nr 11:
(...) W dniu 1991.05.07 uzyskałem informację od prezesa PKO S. A. Ob. Kantona: Operacje własne banków dewizowych są praktycznie nie kontrolowane przez Państwo, dowodem może być fakt przekazania 2 mld USD do Banku Handlowego S.A., będących depozytem ludności na skutek decyzji b. wiceministra finansów ob. Dorosza bez żadnych zabezpieczeń zwrotu tych pieniędzy. Kantory są zasilane przez państwowe banki w dolary, każdy może wykupić dolary, wpłacić na konto A do banku dewizowego i przesłać za granicę. Zasilania w dolary banków dokonuje NBP. Dyrektorowi nie jest znany system zabezpieczenia strumieni dewiz wysyłanych za granicę przez różne podmioty. Dokładny opis braku zabezpieczenia i kontroli Państwa nad strumieniami wychodzących z kraju dewiz wykonał por. Krutki z MSW prowadzący sprawę defraudacji popełnionej w 1984 r. przez ob. M. (...) w Banku Handlowym S.A. Załącznik nr 19 części analitycznej protokółu z kontroli nr ZAEiF Najwyższej Izby Kontroli 41009-2-88 zawiera stwierdzenie, że rozrachunki krajowe banków dewizowych przebiegają bez kontroli i są wadliwe - pismo Prezesa BH S.A. Bartłowskiego do w/w ob. Dorosza z dnia 1988.04.18 Na str. 19 protokółu stwierdzono, że 3 XII 1988 zadłużenie wynosiło blisko 37 mld USD, co odpowiadało (wtedy, dop.nasz) kwocie 15 bln zł. a z informacji uzyskanych w Min. Fin. w 1991 w marcu zadłużenie wynosi około 49 mld USD, co odpowiada wartości 500 bln zł. Oznacza to, że Państwo nie panuje nad lawinowo narastającym zadłużeniem jak i nad lawinowo narastająca inflację.
Ministrowie, prezesi
l czerwca Michał Falzmann sporządził następujący Notatkę służbową Nr 18:
W dniu 1991.05.31 wraz z głównym specjalista NIK Jerzym Zbiegniewskim przeprowadziłem rozmowy z niżej wymienionymi osobami, od których uzyskałem informacje:
A) Od prezesa Narodowego Banku Polskiego Grzegorza Wójtowicza
- nie jest możliwe do dnia 31 maja br. uzyskanie przez kontrolujących z NIK wglądu w procedurę deponowania do Skarbca Emisyjnego 10-ciu polskich skryptów dłużnych wystawionych na rzecz Wielostronnej Agencji Gwarancji Inwestycyjnych (MIGA);
- nie jest możliwe sprawdzenie, czy w Skarbcu Emisyjnym znajdują się wyżej wymienione skrypty dłużne, wystawione na kwotę 864 tys. dolarów USA, nie wystawiono not wewnętrznych NBP, co spowodowało nie ujawnienie w księgach NBP złożenia do depozytu skryptów;
B) od wiceministrów Ministerstwa Finansów Wojciecha Misiąga i Janusza Sawickiego.
- minister finansów nie zabezpieczył windykacji polskich należności, jakie powstały w związku z tak zwanym "zadłużeniem polskim ";
- nie istnieje kontrola strumienia kapitału wpływającego i wypływającego z Polski. Częściowy ślad ruchu kapitału pochodzenia niepolskiego widać w postaci różnicy pomiędzy strumieniem pieniędzy z tytułu zapłat za wyeksportowane towary i usługi, a strumieniem pieniądza, jaki wpłynął do systemu polskich banków: szacowany, w 1990 roku na 2 lub 3 mld USD;
- urząd ministra finansów nie kontroluje całości obrotów dewizowych;
- nie jest sporządzany bilans Państwa;
- nadzór nad Funduszem Obsługi Zadłużenia Zagranicznego ograniczył minister finansów do wniosku z maja 1990 o zmianę ustawy o likwidacji FOZZ i decyzji o odwołaniu Ob. Żemka z funkcji dyrektora;
- nie istnieje inne wytłumaczenie, poza błędami systemu rządów z ostatnich 45 lat, braku zgodności kwot zadłużenia wyrażonych w złotówkach - circa 442 biliony złotych a kwot przeliczonych na USD - circa 48,5 miliardów zarejestrowanych w różnych organach Państwa na dzień 31 grudnia 1990 r.; - obecne działania rządu zmierzają do przejęcia przez Skarb Państwa, czyli w ciężar pracy obecnego i przyszłych pokoleń, długów zagranicznych, bo na przykład przedsiębiorstwa będące ostatecznym biorcą kredytów obecnie nie dopłacą po 11 000 złotych do każdego dolara długu, jaki wykorzystały w latach 1970 czy 1980.
Wnioski:
Prezes NBP utrudnia działania Najwyższej Izby Kontroli,
- wiceministrowie Wojciech Misiąg i Janusz Sawicki nie zapanowali nad powierzonym ich pieczy narastaniem zadłużenia (tylko w 1990 roku wzrost o 7,7 miliarda USD).
Tajemnicze trzy miliardy dolarów
Warto zwrócić uwagę na zawarty w przytoczonej powyżej notatce informację, że w roku 1990 do banków polskich wpłynęło o 2 do 3 miliardów dolarów więcej niż należałoby się spodziewać z tytułu opłat za wyeksportowane towary i usługi! Cóż to za tajemnicze pieniądze i w jakim celu dostały się do polskich banków? Jak wynika z interesującej nas notatki dotarcie do informacji bankowych jest trudne nawet dla inspektora NIK. Możemy więc tylko spekulować. Nie istnieję wielkie inwestycje w Polsce, dla których realizacji potrzebne byłyby te miliardy dolarów, ani też nie słychać, aby banki polskie oferowały jakieś nadzwyczajne oprocentowanie lokat dewizowych, przeciwnie: dolary ulegają tu systematycznej dewaluacji, w żaden sposób nie opłaca się trzymać dewiz w polskim banku. Już w pierwszej połowie 1990 roku otrzymywaliśmy sygnały ze strony Polaków związanych z finansjerę amerykańska, że do Polski "wchodzi" nieprawdopodobnie wiele kapitału spekulacyjnego z banków Wschodniego Wybrzeża Stanów Zjednoczonych oraz tzw. brudnych pieniędzy (np. z handlu narkotykami, pieniędzy mafijnych czy związanych z terroryzmem). Ten kapitał wchodzi bez żadnych utrudnień ze strony polskiego Ministerstwa Finansów. Wykorzystuje się szokującą różnicę między oprocentowaniem na Zachodzie, które wynosi w bankach zachodnich 10-11% a oprocentowaniem w Polsce w złotówkach, które wtedy wynosiło w skali rocznej około 100%. Postaraliśmy się w tej sytuacji o opinię wysokich urzędników NBP i Ministerstwa Finansów, co oni sadzą o takiej możliwości. Uzyskane tą droga informacje można by podsumować następująco: Wiemy, że takie wejście kapitału spekulacyjnego do Polski ma miejsce, oceniamy, że jest ono rzędu 2 do 3 miliardów dolarów, jednakże "europejskie podejście do bankowości" powoduje, że nie możemy ujawnić, które firmy, lub też które banki taki kapitał wprowadzają. Na pytanie, czy ujawniliby to, gdybyśmy spowodowali powołanie nadzwyczajnej komisji sejmowej do zbadania sprawy - otrzymaliśmy odpowiedź: "nie; im również moglibyśmy tylko podać liczby zbiorcze, a nie adresy czy też nazwy firm, które w ten sposób kapitał do Polski wprowadziły".
Kapitał spekulacyjny
Dotyczy to sprowadzenia do Polski kapitału, który jest najpierw zamieniany na złotówki spekulanci czekają rok lub trochę dłużej, w zależności od skorumpowania urzędników polskich, następnie inkasują dwukrotna wartość tego kapitału, który włożyli w złotówkach, i wreszcie zamieniają złotówki na dolary po nie zmienionym kursie. Dlaczego nazywamy to rabunkiem? Jeśliby w ten sposób Polak, który musi na życie zużyć dolary zamienił je na złotówki i tą droga uzyskał dwukrotna ilość złotówek, to w roku 1990 i tak by na tym stracił, ponieważ stopa inflacji w złotówkach była o wiele wyższa niż stopa procentowa, która dawały banki. Także lokujący w ten sposób pieniądze ciułacze z Zachodu czy jakiś mały bank ryzykowaliby, że kurs dolara ulegnie zmianie, a wtedy na całej operacji stracą lub niewiele zarobią. Natomiast dysponenci wielkiego kapitału spekulacyjnego, którzy wiedzieli, że kurs jest gwarantowany przez rząd, nic nie ryzykowali. Ze strony tych banków jest to rabunek, a ze strony najwyższych urzędników w Polsce jest to zbrodnia stanu. To my, społeczeństwo, musimy wypracować tę podwójna ilość dolarów. Nie ma co się dziwić, że przy takim wypływie dolarów z Polski biedniejemy coraz bardziej. Istnieje (bardzo wiele) banków, banczków czy prywatnych osób, które widząc taka okazję "musiały" (w sensie ekonomicznym) powtórzyć ten sposób zarabiania. Znamy człowieka, który był w podziemiu i mieszka teraz na Zachodzie, który mówi: "Ja również dałem swoje oszczędności (ok.100 tys. dolarów) do banku polskiego, bo jak można z takiej możliwości nie skorzystać?" Ale to jest margines. Największa fala rabunku była dokonana przez wielkie firmy zachodnie. Na alarmy tego typu w ogóle nie reagowało Ministerstwo Finansów ani Komisja Finansów w Sejmie. A przy pomocy szybko wydanych przepisów można było wstrzymać ten straszliwy upływ krwi. Trzeba podkreślić, że Polska od początku, podobnie jak inne kraje postkomunistyczne była tak łasa na dolary, że nie stwarzała żadnych barier przeciwko napływowi kapitałów spekulacyjnych ani kapitałów "brudnych". Wydawało się rzeczą naturalna, że kraj tak zadłużony jak Polska był otwarty na wszelkie pieniądze z Zachodu, bez względu na to, skąd przychodzą. Dopiero teraz staje się jasne, że oprócz tej oczywistej-zdawałoby się "otwartości" funkcjonowała zupełnie nieoczywista i skrzętnie zakamuflowana "otwartość" w stronę dokładnie przeciwną, umożliwiająca praktycznie nieograniczony transfer kapitału uzyskanego droga spekulacyjna, oparta przede wszystkim na arbitralnie ustalonym i zamrożonym na lata kursie dolara w Polsce. I że te dwie "otwartości" razem stanowiły najwydajniejszy sposób rabunku finansów Polski.
Szczególna rola FOZZ
To właśnie ten przerażająco prosty mechanizm stanowił podstawę rabunku poprzez FOZZ i pod osłony FOZZ. FOZZ skupywał od związanych z nim firm (Universal, Impexmetal, etc) dewizy, które transferował za granicę. Płacił za nie w złotówkach. Firmy te lokowały uzyskane w ten sposób złotówki na wysokooprocentowanych kontach, skupowały za nie dolary i ... transferowały za granicę. Wszystko działo się najzupełniej legalnie, pod osłona prawa i Ministerstwa Finansów. Jaki był w tych operacjach udział wspomnianego kapitału spekulacyjnego z Zachodu? Odpowiedzi zapewne nigdy nie poznamy. Prawie wszystkie te firmy posiadały za granicą spółki powiązane z nimi personalnie, częstokroć po prostu utworzone przez te firmy. Mogły one w sposób banalny pośredniczyć w transferowaniu do Polski kapitału spekulacyjnego. Przy operacji odwrotnej, służyły najczęściej jako "lejek", przez który pieniądze były rozdzielane na różne adresy i konta bankowe.
Falzmann u premiera Bieleckiego
Informacja dla premiera
2 czerwca 1991 w dniu, w którym Mirosław Dakowski składał u Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego nasze "Powiadomienie o przestępstwie", Michał Falzmann przygotował następujący dokument:
Do Dyrektora
Zespołu Analiz Systemowych
Najwyższej Izby Kontroli
Pana Anatola Lawiny
Notatka służbowa nr 19
w sprawie udzielenia informacji panom: premierowi Janowi Krzysztofowi Bieleckiemu i prezesowi NIK Walerianowi Pańko o stanie spraw dotyczących Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego.
Fakty i ich źródła
I. Narodowy Bank Polski szacuje dochód narodowy podzielony za rok 1990 na 570 bilionów zł (9500 zł za 1USD) = 60 miliardów USD - tabela na str. 8 sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r. NBP przedłożonego Radzie Ministrów.
II. Zadłużenie wobec państw zachodnich za rok 1990 wynosi 48,5 miliarda USD (x 9500zł) 1USD = 460 bilionów zł, - strona 2-ga załącznika numer 30 do protokółu z kontroli NIK w NBP z maja 1991 r.
III. Dług ten "zawisł w próżni" w zakresie jego rejestracji, bo:
a) Bank Handlowy S.A. wyksięgował go w kwietniu 1990 r. ze swoich ksiąg, twierdząc, że przeniósł zapisy do Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego - przepisy na stronach 64 i 65 wyżej wymienionego sprawozdania NBP (mowa jest tam o 320 bilionach zł);
b) FOZZ z dniem 1-go stycznia został postawiony w stan likwidacji, a likwidator FOZZ złożył wielokrotnie oświadczenia pisemne o tym, że zapisy księgowe FOZZ są niekompletne, a księgi rachunkowe nie kwalifikuję się do weryfikacji sprawozdanie likwidatora z 11 kwietnia 1991 adresowane do wicepremiera Balcerowicza, sprawozdanie likwidatora z 25 kwietnia 1991 adresowane do podsekretarza stanu Ministerstwa Finansów Janusza Sawickiego, pismo likwidatora z 24 maja 1991 nr RBB (258)91 do wicedyrektora departamentu zagranicznego Min. Fin. Włodzimierza Kasprzaka;
IV. Zadłużenie w 1989 wzrosło o 1.6 miliarda USD a w 1990 o 7,7 miliarda USD str 38 wyżej wymienionego protokółu NIK i na str 25 tabela pt. Zadłużenie Zagraniczne w walutach wymienialnych w opracowaniu: Bilans Płatniczy RP za rok 1990, Warszawa 1991 NBP, znak Z2-pf-248(650)91.
Interpretacja
A) Minister finansów nie zadbał o wiarygodną dokumentację dotyczącą obrotów i stanów zadłużenia tzw. "polskiego", pomimo że rząd wielkości tego zadłużenia zbliża się do jednorocznego dochodu narodowego Polski (zadłużenie 48,5 mld USD, a dochód narodowy 60 mld USD).
B) Istnieją olbrzymie różnice w czasie i w wielkości kwot rejestrowanych w instytucjach powołanych ustawami do pomiaru zjawiska zwanego zadłużeniem świadczące o tym, że aparat państwowy stracił kontrolę nad rejestrację zadłużenia.
C) Materiał złożony przez podsekretarza stanu Sawickiego w dniu 27 maja 1991 r. RM 122-65-91 członkom Rady Ministrów do rozpatrzenia, a zawierający sprawozdanie z bieżące) obsługi zadłużenia i należności państwa w 1990 r. podpisane przez likwidatora FOZZ Jerzego Dzierżyńskiego i pełnomocnika likwidatora Henryka Lubańskiego z dnia 25 maja 1991, w którym omawiany jest:
(1) wpływ do FOZZ rzędu 10 bilionów 869 miliardów zł, w tym do uzgodnienia z Bankiem Handlowym S A kwota 723 miliardów zł.
(2) wydatek z FOZZ rzędu 13 bilionów 403 miliardów, w tym do uzgodnienia z BH S A kwota 1 bilion 121 miliardów zł, korygowana pismem z 27 maja do kwot wpływu 10 bilionów 872 miliardy, a wydatki do kwoty 13 bilionów 406 miliardów zł, przy stwierdzeniu, że brak uzgodnionych materiałów dotyczących pozycji "środki zaangażowane w operacje własne FOZZ" w kwocie 2 biliony 172 miliardy zł (nielegalny skup długu przez podstawionych pośredników) jest kompromitacją prac rządu.
Wnioski
1. Należy powołać maksymalnie 7 osobowy, zespół złożony z przedstawicieli: UOP, Prokuratury, NIK, Sejmu i Senatu wyposażony w kompetencje do przeprowadzenia śledztwa w sprawie o zaniedbania rejestracji zadłużenia Polski i wywołanie przez to utraty kontroli nad finansami państwa.
(...)
Bez remanentu
Być może więc w "Magdalenkach" o pieniądzach nie było mowy. Tadeusz Mazowiecki przejął ster rządów bez sprawdzenia stanu państwowej kasy, bez remanentu. To samo uczynił jego znakomity sukcesor Jan Krzysztof Bielecki. Na niestosowność tego rodzaju "przejęcia" nie zwrócił im uwagi nowo odkryty geniusz finansowy Rzeczypospolitej, Leszek Balcerowicz, ulubieniec salonów finansowych świata. Za to natychmiast przystąpił on do uzdrawiania finansów Polski i wprowadzania swojej genialnej reformy.
Geniusz czy pilny uczeń?
Być może jednak Leszek Balcerowicz nie był aż tak genialny i nie odkrył niczego nowego. Może po prostu był pilnym uczniem i zastosował sposoby już gdzie indziej sprawdzone? Oto fragmenty artykułu Dariusza Witolda Kulczyńskiego, inżyniera kanadyjskiego. Opublikowano go w piśmie Nowy Kurier w Kanadzie, na przełomie maja i czerwca 1991, pt.
Nie szukaj mnie w Argentynie, czyli nasza apokalipsa
W latach siedemdziesiątych w Argentynie rządziła junta militar. Rządy pułkowników były gorąco wspierane przez Stany Zjednoczone, rzekomo z powodów politycznych tj. aby nie powtórzył się tam jakiś nowy Allende - marksista. Poza kilkudziesięcioma lub kilkuset tysiącami "disaparecidos" (tych, którzy zniknęli tj. osób zamordowanych w więzieniach politycznych) z Argentyny zniknęło 25 miliardów dolarów USA - tyle właśnie wynosił dług Argentyny po zakończeniu "rządów pułkowników". Mimo wysiłków Alfonsina, a potem Menema, dług Argentyny wzrósł do 40 miliardów na skutek hiperinflacji i niemożności spłacenia odsetek. Dlaczego Argentyna, w latach pięćdziesiątych jeden z zamożniejszych krajów świata, nie była w stanie spłacić długu? Przede wszystkim dlatego, że w latach siedemdziesiątych stanęło mnóstwo fabryk i produkcja rodzima została zastąpiona importem. Zbankrutowała fabryka argentyńskiego fiata 125, bo taniej było sprzedawać fordy i mercedesy. Na wolnym rynku wymiany walut w Argentynie, na skutek ogromnej podaży, dolar amerykański osiągnął bardzo niska cenę. Było to wynikiem bardzo wysokiego procentu bankowego (rzędu 30-40% w skali rocznej) na argentyńskie PESO w bankach argentyńskich. Tak wysoki procent uniemożliwiał firmom argentyńskim zaciąganie kredytu inwestycyjnego. Wysoki procent bankowy, który miał ograniczyć szalejąca inflację zamiast normalnej działalności inwestycyjnej i produkcyjnej pobudził zupełnie inny rodzaj aktywności gospodarczej. Całymi wagonami (w przenośni, oczywiście) przywożono do Argentyny dolary, wymieniano na PESO, wpłacano do banku, po pewnym czasie podejmowano wkład i zarobione odsetki, kupowano dolary i wywożono z Argentyny. Był to "wspaniały okres". Rynek argentyński był otwarty dla "inwestorów" zza granicy. W warunkach silnej recesji każdy, kto chciał założyć firmę w Argentynie, był witany jak przysłowiowy król. Powstało więc szereg firm, których jedyna działalnością była spekulacja i jej legalizacja. Legalizacja polegała na zwolnieniu zysku bankowego od podatku, który i tak był niski, oraz załatwieniu transferu zysku za granicę. Często zysk dolarowy był za granica wymieniany na towary, których cena wskutek wysokiej inflacji połączonej ze stałą wartością dolara, była w Argentynie kilkakrotnie wyższa. Zysk dolarowy również "inwestowano" w Argentynie, kupując za dolary nieruchomości od tych, którzy wiedzieli, że jak najbardziej wolnorynkowa cena dolara jest sytuacją sztuczną, spowodowaną przejściowo wysokim oprocentowaniem Peso. Ludzie ci wiedzieli, że kiedy zacznie się obniżać procent bankowy, aby umożliwić zaciąganie normalnych kredytów na cele inwestycyjne przez przedsiębiorstwa, to spadnie podaż dolara i jego cena gwałtownie wzrośnie, i wszystko się sprawdziło. Kiedy obniżono procent bankowy, Argentyna była całkowicie "odciągnięta" z dewiz, nastąpił ogromny skok wartości dolara, co w gospodarce tak bardzo uzależnionej od importu spowodowało z kolei hiperinflację. 40 miliardów dolarów długu przypomina Argentynie do dziś o latach siedemdziesiątych. Peso zastąpiono nową walutą Australem (Austral-południowy), lecz inflacja postępuje nadal. Warto zauważyć, że powyższy "przypadek Argentyny" wydarzył się w normalnej, niegdyś kwitnącej gospodarce kapitalistycznej.
A w Polsce ...?
Według Planu Balcerowicza cena dolara wynosi od stycznia 1990 około 10 000 zł. Procent bankowy wahał się od 40% do 80% rocznie w różnych okresach. Pytania, które chcielibyśmy postawić ministrowi finansów;
l. Ile złotych wypłaciły polskie banki jako procent od stycznia 1990 do chwili obecnej? (Suma ta podzielona przez 10 000 wyznaczy górna granicę ilości dolarów, które Polska straciła w tym okresie i która odzwierciedli się w postaci wzrostu zadłużenia, wzrostu ceny dolara i wzrostu stopy inflacji po zakończeniu utrzymywania wysokiego procentu bankowego).
2. Jaka będzie stopa opodatkowania zysku bankowego? (Wysoka stopa podatkowa na dochód bankowy z procentu mogłaby zapobiec "scenariuszowi argentyńskiemu").
3. Jaka była kontrola graniczna (Która mogłaby ograniczyć wywóz dolarów "wprost" przez prymitywnych "drobnych inwestorów" lub "turystów" z Zachodu)? Co miało zapobiec potencjalnemu wywozowi pieniędzy? Kto mógł zarobić na wysokim procencie bankowym i niskim kursie dolara?
Odpowiedź brzmi: absolutnie każdy, w praktyce ten, kto miał pieniądze. Najbardziej zaś zarobić mogli ci, którzy wiedzieli, że procent w bankach polskich w danym okresie pozostanie wysoki. Gdyby na przykład taki pan Jeffrey Sachs nie miał skrupułów, to przyjeżdżając do Polski i inwestując na wysoki procent w złotówce, a potem realizując zysk w dolarach mógłby stać się milionerem. Ja nie mam podstaw, żeby twierdzić, że ktoś o znanym nazwisku zarobił w Polsce na spekulacji walutowej, ale pytania do ministra finansów, które podałem powyżej pozwolą ustalić rozmiar ewentualnej straty oraz mechanizmy, które takiej stracie miały zapobiec.
Scenariusz argentyński udoskonalony
Oczywiście, nie możemy podejrzewać, żeby dr Leszek Balcerowicz, uczony z Harvardu, i jego jeszcze bardziej uczony kolega, prof. Jeffrey Sachs nie wiedzieli o "scenariuszu argentyńskim"! Oni go tylko nieco udoskonalili, aby rabunek Polski był szybszy i bardziej efektywny. Jak pisze p. Kulczyński, w Argentynie procent bankowy wahał się od 30 - 40%. W znowelizowanej metodzie Balcerowicz - Sachs procent ten podniesiono do 80%, a nawet więcej. Nie wiemy też niczego o tym, żeby istniała w Argentynie równie "poręczna" instytucja jak FOZZ. Dlatego dopóki nie odkryjemy jakiegoś zagranicznego pierwowzoru FOZZ, to będziemy uważali, że jest to oryginalny "polski" wkład do znanych gdzie indziej technik zorganizowanego ograbiania bezbronnych społeczeństw i krajów. W wolnym polskim parlamencie, przy trzecim już naszym niekomunistycznym rządzie, nie toczy się debata nad katastrofalnymi skutkami zastosowania Scenariusza argentyńskiego w warunkach polskich. Sprawy, które dla zwykłego przechodnia na ulicy są widoczne gołym okiem, jakoś umykają uwadze naszych posłów i senatorów. Zadajemy sobie pytanie: Wiedza? Zdają sobie sprawę? Czy też zajęci walką o e t o s nie maja o niczym pojęcia? Jako prawdziwi humaniści nie maja głowy do rachunków?
Niech nam nie mówią, że nie wiedzieli
W tej książce wymieniliśmy wiele nazwisk członków naszej elity, do których zwracaliśmy się bezskutecznie o pomoc. Pan Dariusz Kulczyński uzupełnia te nasze doświadczenia nazwiskami innych osób z narodowego piedestału, których pominąć nie powinniśmy. Swój artykuł, którego fragment zamieściliśmy, skierował razem z listem otwartym redakcji Nowego Kuriera do posłów i senatorów Rzeczypospolitej, których wybrała Polonia Kanadyjska: p. Andrzeja Łapickiego, p. Anny Radziwiłł, rektora Politechniki Warszawskiej prof. Władysława Findeisena, oraz prof. Witolda Trzeciakowskiego. Redakcja Nowego Kuriera domagała się od nich wystąpienia z interpelacją parlamentarną. Oczywiście nikt z nich takiej interpelacji nie zgłosił, ani nie zaszczycił żadną odpowiedzią ani autora artykułu, ani redakcji.
Władze Funduszu:
Funduszem kierował zarząd w składzie:
Grzegorz Żemek – dyrektor generalny,
Janina Chim – zastępca dyrektora.
Rada Nadzorcza – powołana przez Ministra Finansów Andrzeja Wróblewskiego w marcu 1989 roku:
Janusz Sawicki – przewodniczący (od 14 marca 1989 do 31 grudnia 1990) – był jednocześnie wiceministrem finansów odpowiedzialnym za obsługę polskiego zadłużenia zagranicznego i nadzór nad działalnością FOZZ),
Jan Boniuk – dyrektor Departamentu Zagranicznego Ministerstwa Finansów i sekretarz Rady Nadzorczej FOZZ,
Grzegorz Wójtowicz (ekonomista) – dyrektor Departamentu Zagranicznego Narodowego Banku Polskiego,
Dariusz Rosati,
Zdzisław Sadowski,
Jan Wołoszyn,
Sławomir Marczuk – od maja 1989,
Wojciech Misiąg – od października 1989.
Według aktu oskarżenia Skarb Państwa stracił z powodu afery FOZZ: 119,5 mln USD, 9,6 mln DEM, 16,8 mln FRF, 125 mln BEF oraz 35,9 mld starych zł polskich (3,59 mln PLN). Łączne straty wynosiły 334 mln nowych zł (po kursie z 31 grudnia 1995 – 2,4680 PLN za 1 USD).
Osoby odgrywające kluczową rolę w ujawnieniu nadużyć w FOZZ zmarły – Michał Falzmann oraz Walerian Pańko. M. Falzmann "zmarł" na zawał, W. Pańko – "zginął" w wypadku samochodowym. W przeciągu kilku miesięcy od wypadku kierowca służbowej lancii Jan Budziński, który przeżył wypadek, "zmarł" – za przyczynę zgonu uznano zawał. Dwaj policjanci z drogówki, którzy pierwsi przyjechali na miejsce wypadku, również "zmarli" – za przyczynę zgonu uznano utonięcie (na rybach).
